Tworzenie zespołów do spraw specjalnych potrzeb edukacyjnych

Omówienie zasad organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym tworzenia zespołów nauczycieli, powołanych do pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wprowadzonych rozporządzeniem MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Wstęp:

Na podstawie § 19 ust. 2 w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487) - dalej r.p.p.p., organizowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, w tym tworzenie zespołu nauczycieli, jest obowiązkiem dyrektora przedszkola, szkoły i placówki.

Przepisy r.p.p.p., nie określają specjalnej procedury powoływania zespołu nauczycieli. Za zespół nauczycieli pracujących z uczniem należy uznać wszystkich nauczycieli realizujących zadania edukacyjne z uczniami na wszystkich etapach i na wszystkich poziomach edukacyjnych (w kolejnych klasach), na prowadzonych zgodnie z ramowymi programami nauczania przedmiotami wynikającymi z podstaw programowych oraz prowadzących zajęcia dodatkowe, jak również specjalistów prowadzących zajęcia, np. korekcyjno-kompensacyjne czy rewalidacyjne. Nauczyciele i specjaliści, podczas prowadzenia swoich zajęć na bieżąco obserwują postępy dydaktyczne, uzdolnienia i zainteresowania uczniów oraz rozpoznają potrzeby edukacyjne. Powinni zatem współpracować.

Kiedy nauczyciel zasygnalizuje dyrektorowi konieczność objęcia ucznia pomocą, wtedy wszyscy, którzy prowadzą zajęcia spotykają się, by dokonać analizy sytuacji ucznia i wskazać najbardziej pożądane formy pomocy. Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki niezwłocznie po uzyskaniu informacji dotyczącej rozpoznanych przez tych nauczycieli, specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia, inicjuje zespołowe spotkanie całego zespołu prowadzącego zajęcia z dzieckiem/uczniem, w celu dokonania jak najlepszej dla niego organizacji potrzebnych form pomocy.

Dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, który nie posiada orzeczenia lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznych dyrektor tworzy zespół niezwłocznie po przekazaniu przez nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną (§ 19 ust. 2 pkt 2 r.p.p.p.). Natomiast dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej dyrektor tworzy zespół nauczycieli niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki (§ 19 ust. 2 pkt 1 r.p.p.p.).

Dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki powołuje także koordynatora pracy zespołu. Pracę kilku zespołów może koordynować także jedna osoba (§ 19 ust. 3 r.p.p.p.).

Na podstawie § 23 ust. 4 r.p.p.p., dyrektor przedszkola lub szkoły decyduje o wcześniejszym zakończeniu udzielania uczniowi danej formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na podstawie okresowej oceny działań pomocowych.

Moim zdaniem, dyrektor szkoły lub placówki powołuje zespół nauczycieli dostosowany do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych ucznia. Sposób powołania tego zespołu, może być określony w statucie szkoły (na podstawie regulacji obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.), który brzmi: „Nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb.) – w statutach: przedszkola – w rozdziale określającym szczegółowy zakres zadań nauczycieli, szkoły podstawowej i liceum uzupełniającego - § 14, gimnazjum, technikum i szkoły policealnej - § 16, liceum ogólnokształcącego, profilowanego i technikum uzupełniającego - § 15, zasadniczej szkoły zawodowej - § 17, oraz specjalnej szkoły przysposabiającej do pracy - § 13.

Ponadto, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki, na podstawie zaleceń zespołu wpisanych do Karty potrzeb, ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.

Wymiar godzin zajęć z uczniami, u których występują specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ustalany jest z uwzględnieniem godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.- Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.).

1. Harmonogram tworzenia zespołów i organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów

Od 1 września 2011 r. pomoc psychologiczno-pedagogiczna prowadzona na zasadach ww. przepisów jest organizowana przez dyrektorów przedszkoli i gimnazjów wszystkich typów, dyrektorów placówek (młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych oraz ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych), jak również dyrektorów szkół specjalnych podstawowych i ponadgimnazjalnych oraz dyrektorów tych szkół ogólnodostępnych - podstawowych i ponadgimnazjalnych, w których są zorganizowane oddziały specjalne.

W tym celu w terminie do 31 marca 2010 r. dyrektorzy ww. przedszkoli i szkół powinni utworzyć dla uczniów zespoły nauczycieli.

W przypadku, kiedy ww. szkoły już w roku szkolnym 2010/2011 obejmowały uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną, utworzone przez dyrektora zespoły dokonają oceny efektywności tej pomocy i na tej podstawie ustalą:

– zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym jego uzdolnienia,

– zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a w przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię, zalecenia zawartych w orzeczeniu lub opinii,

– w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej zaplanują działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposób ich realizacji.

W terminie do dnia 30 kwietnia 2011 r. dyrektorzy ww. przedszkoli, szkół i placówek w arkuszu organizacji przedszkola, szkoły i placówki uwzględnią wymiar godzin poszczególnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej ustalonej dla uczniów (na podstawie zaleconych przez zespoły form, sposobów i okresów udzielania pomocy) od 1 września roku szkolnego 2011/2012 i przedstawią do zatwierdzenia przez organy prowadzące.

– niezwłocznie po zatwierdzeniu przez organy prowadzące arkuszy organizacji przedszkoli, szkół i placówek na rok szkolny 2011/2012 dyrektorzy poinformują rodziców uczniów albo pełnoletnich uczniów (na piśmie) o planowanej 1 września 2011 r. dla ucznia pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym o ustalonych formach, sposobach i okresach udzielania oraz wymiarze godzin poszczególnych form pomocy.

– w terminie do dnia 30 września 2011 r. zespoły nauczycieli opracują dla uczniów plany działań wspierających realizowane w roku szkolnym 2011/2012.

Dyrektorzy szkół podstawowych i szkół ponadgimnazjalnych utworzą zespoły w terminie do dnia 31 marca 2012 r. Wyjątkiem w tym wypadku są szkoły podstawowe i szkoły ponadgimnazjalne specjalne oraz szkoły podstawowe i ponadgimnazjalne ogólnodostępne, które w związku z funkcjonowaniem w nich oddziałów specjalnych miały obowiązek utworzenia zespołów w terminie do 31 marca 2010 r. Tryb postępowania zespołów powołanych przez dyrektorów ww. szkół jest zgodny z przedstawionym powyżej harmonogramem działań dla roku 2011 (§ 37 r.p.p.p.).

2. Planowanie przez zespół nauczycieli udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce

Planowanie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi należy do zadań zespołu składającego się z nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów (§ 19 ust. 1 r.p.p.p.). Zespół ww. nauczycieli m.in..: ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na jego indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia, jak również określa oraz planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposób ich realizacji. (§ 20 ust. 1 r.p.p.p.).

Dla ucznia ze specjalnymi i specyficznymi (np. dysleksja) potrzebami edukacyjnymi zespół opracowuje plan działań zawierający:

1)  cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

2)  działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

3)  metody pracy z uczniem,

4)  zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, 5) działania wspierające rodziców ucznia,

6)  w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Zespół nauczycieli i specjalistów określa w planie działań także działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne zespoły mogą opracować plan działań wspierających wspólny dla tych uczniów (§ 22 ust. 1 r.p.p.p.).

Dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zespół określa, indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, w którym uwzględnia również działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży (§ 22 ust. 3 r.p.p.p.).

Po upływie okresu, ustalonego przez dyrektora szkoły, udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w danej formie zespół oceni jej skuteczność i efektywność oraz wskaże zasadność kontynuacji lub modyfikację dotychczasowych działań wobec ucznia. Dokonując oceny udzielanej pomocy, zespół określa wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem, w tym zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi dalszej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (§ 23 ust. 3 r.p.p.p.). Zgodnie z § 25 r.p.p.p., nauczyciele pracują w zespole, podczas spotkań zwoływanych przez osobę koordynującą, w miarę potrzeb. Przepis § 27 ust. 1 r.p.p.p. stanowi, iż zespół zakłada i prowadzi kartę indywidualnych potrzeb ucznia. Karta indywidualnych potrzeb ucznia jest dokumentem, który dołącza się do dokumentacji badań i czynności uzupełniających prowadzonych z uczniem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225 z późn. zm). Po zakończeniu uczęszczania przez ucznia do przedszkola, szkoły oraz w przypadku przejścia ucznia do innego przedszkola lub szkoły w dokumentacji przedszkola lub szkoły pozostaje kopia karty. Jej oryginał otrzymują rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń. Za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia dyrektor przedszkola lub szkoły, do której uczeń uczęszczał może przekazać kopię karty do przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń został przyjęty na kolejny etap edukacji.(§ 28 r.p.p.p.)

3. Udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce

Zgodnie z przepisami § 4 ust. 2 r.p.p.p., udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej należy do obowiązków nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów (psychologów, pedagogów, logopedów i doradców zawodowych) wykonujących w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów prowadzą nauczyciele na wszystkich poziomach edukacyjnych. Taki sam tryb działania powinien być realizowany w przypadku, kiedy uczeń dostarcza do szkoły opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej w sprawie dostosowania nauczania do jego potrzeb lub potrzeba objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną wynika z rozpoznania dokonanego w szkole. Przepis § 5 r.p.p.p. stanowi, iż pomoc psychologiczno-pedagogiczna może być udzielana z inicjatywy: samego ucznia, który zgłasza jakieś trudności edukacyjne, rodziców ucznia, nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem, poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, asystenta edukacji romskiej oraz pomocy nauczyciela.

Formami pomocy psychologiczno-pedagogicznej stosowanymi w przedszkolu, szkole i placówce w pracy z uczniami mogą być:

– klasy terapeutyczne, z tym, że objęcie ucznia nauką w klasie terapeutycznej wymaga opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (§ 7 ust. 8 r.p.p.p.). Nauka ucznia w klasie terapeutycznej oraz udział ucznia w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych i zajęciach specjalistycznych trwa do czasu zlikwidowania opóźnień w uzyskaniu osiągnięć edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego lub złagodzenia albo wyeliminowania zaburzeń stanowiących powód objęcia ucznia daną formą pomocy psychologiczno-pedagogicznej (§ 15 r.p.p.p.).

– zajęcia rozwijające uzdolnienia, które organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych oraz prowadzi się przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć wynosi do 8 (§ 8 r.p.p.p.),

– zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, które organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego (§ 9 r.p.p.p.),

– zajęcia specjalistyczne, tym: korekcyjno-kompensacyjne, które organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników zajęć wynosi do 5 (§ 10 r.p.p.p.).

Zarówno zajęcia rozwijające uzdolnienia, jak zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć (§ 14 r.p.p.p.)

– zajęcia logopedyczne, które organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Liczba uczestników zajęć wynosi do 4 (§ 11 r.p.p.p.), socjoterapeutyczne i inne zajęcia o charakterze terapeutycznym, które organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć wynosi do 10 (§ 12 r.p.p.p.), jak również oraz porady i konsultacje.

W przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych – zajęcia edukacyjno-zawodowe związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej (§ 6 ust. 1 i 2 r.p.p.p.). Zgodnie z § 16 r.p.p.p., zajęcia te organizuje się w celu wspomagania uczniów gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści.

Porady i konsultacje dla uczniów oraz porady, konsultacje, warsztaty i szkolenia dla rodziców uczniów i nauczycieli prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści. Rodzicom uczniów i nauczycielom psychologiczno-pedagogiczna udzielana jest w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń.

W sytuacjach kryzysowych zespół podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne (§ 24 r.p.p.p.). Należy dodać, ze rozporządzenie wyraźnie podkreśla, iż godzina zajęć rozwijających uzdolnienia i zajęć dydaktyczno-wyrównawczych trwa 45 minut, natomiast godzina zajęć specjalistycznych trwa 60 minut.(§ 13 ust. 1 r.p.p.p.). W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując ustalony dla ucznia łączny czas tych zajęć, o czym stanowi § 13 ust. 2 r.p.p.p.

4. Co zawiera  Karta indywidualnych potrzeb

Dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zespół zakłada Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia, stanowiącą również podstawę ustalania wymagań dostosowanych (co nie oznacza ich obniżania)do indywidualnych potrzeb psychofizycznych dzieci i młodzieży, bądź przydzielania im dodatkowych godzin czy odpowiedniego wyposażenia. Ideą karty jest bowiem zebranie wszystkich zgromadzonych o uczniu informacji i wykorzystane ich w celu optymalizacji oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli oraz udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W karcie powinny się znaleźć informacje dotyczące potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającej z opinii poradni lub stwierdzonej w wyniku obserwacji przez nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem w przedszkolu lub szkole, zakres w którym uczeń wymaga wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej, jego predyspozycje i wybitne uzdolnienia, które należy rozwijać, okresowe oceny efektywności działań podejmowanych wobec ucznia, wnioski i zalecenia do dalszej pracy. Tak przygotowana dokumentacja będzie stanowiła cenne źródło informacji dla rodziców, nauczycieli i specjalistów. Karta może też być pomocna dla rodziców współuczestniczących w realizacji zaleceń dotyczących objęcia ich dziecka odpowiednimi formami pomocy psychologiczno- pedagogicznej. Analiza informacji zawartych w karcie służyć będzie również do oceny zainteresować i aspiracji ucznia podczas indywidualnych konsultacji dotyczących wyboru przez niego kierunku kształcenia i zawodu.

Ustalenia zawarte w karcie pomogą w opracowaniu dla uczniów planu działań wspierających, zawierającego, w szczególności, działania realizowane z uczniem, metody pracy i zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych tego ucznia.

5. Opracowanie i realizacja indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego

Na podstawie wymienionych w pkt. 3. niniejszego opracowania przepisów (str. 3 i 4) obowiązkiem nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne oraz nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne jest znać treść i zalecenia wynikające z wydanego dziecku przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego oraz we współpracy z rodzicami (prawnymi opiekunami) ucznia rozpoznawać potrzeby rozwojowe i możliwości edukacyjne dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, organizować i prowadzić zajęcia edukacyjne i pracę wychowawczą, w szczególności, opracować dla każdego ucznia i realizować indywidualny program edukacyjny, uwzględniający dostosowanie programów: wychowania przedszkolnego lub nauczania, programu wychowawczego i programu profilaktyki, do indywidualnych potrzeb edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży. Uczniowie ci wymagają jednocześnie stosowania specjalnej organizacji nauki oraz metod pracy dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych oraz predyspozycji prowadzonej zarówno przez szkoły ogólnodostępne, jak również szkoły lub oddziały integracyjne, szkoły lub oddziały specjalne i ośrodki specjalne (młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze). Na podstawie nowego rozporządzenia w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej dotychczasowy indywidualny program edukacyjny będzie nosił nazwę programu edukacyjno-terapeutycznego. Zespół nauczycieli i specjalistów prowadzących z danym uczniem zajęcia, na podstawie orzeczenia poradni psychologiczno– pedagogicznej, czy też podczas bieżącej pracy z uczniem, rozpoznaje zainteresowania, szczególne uzdolnienia, trudności w uczeniu się, czy też innego rodzaju indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości danego ucznia, przekazuje informacje o potrzebie objęcia takiego ucznia pomocą i wsparciem dyrektorowi przedszkola lub szkoły, odpowiedzialnemu za jej zorganizowanie. Pozwala to na szybkie i efektywne zareagowanie na potrzeby ucznia, a następnie objęcie go, bez zbędnej zwłoki, zajęciami rewalidacyjnymi oraz innymi o charakterze terapeutycznym. W przypadku, kiedy dany uczeń nie posiada orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego niezbędne jest poinformowanie rodziców o konieczności przeprowadzenia specjalistycznej diagnozy przez zespół orzekający publicznej poradni psychologiczno – pedagogicznej. Zespół nauczycieli pracujących z uczniem, po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia opracowuje indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Nie rzadziej niż raz w roku szkolnym zespół dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny powinien zawierać:

– treści programowe odpowiednie dla przedszkola lub typu szkoły oraz niepełnosprawności ucznia wynikające z podstawy programowej określonej rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17), dostosowane do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości ucznia. (szczegółowe warunki i tryb dopuszczania do użytku w danej szkole programów nauczania przez dyrektora szkoły oraz m.in. szczegółowe warunki, jakie muszą spełniać dopuszczane do użytku szkolnego programy określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730),

– zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w tym ewentualne zwolnienie ucznia z nauki drugiego języka obcego (dotyczy ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone lub autyzm, w tym zespół Aspergera, jak również ucznia z lekkim upośledzeniem umysłowym),

– specjalne formy, metody i zajęcia rewalidacyjne niezbędne dla zapewnienia wymaganego uczniowi i pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym rozwijania jego predyspozycji i uzdolnień,

– rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem,

– formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, ustalone przez dyrektora,

– działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży,

– zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia,

– zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zadań.

Na szczególne podkreślenie zasługuje zespołowa formuła pracy nauczycieli i specjalistów. Oni przecież codziennie współpracują z uczniem. Prowadzą lekcje, zajęcia dodatkowe i najlepiej wiedzą czy dany uczeń potrzebuje pomocy, czy nie.

6. Podsumowanie

Przepisy dotyczące powoływania zespołu nauczycieli pracujących z uczniem nawiązują do wypracowanych w przedszkolach, szkołach i placówkach, w tym specjalnych dobrych praktyk pracy z uczniem wymagającym pomocy. Zespół nauczycieli już dziś umocowany jest w przepisach dotyczących ramowych statutów szkół oraz organizacji kształcenia i wychowania w szkołach specjalnych oraz w ośrodkach. Nauczyciele i specjaliści tworzący zespół, po dokonaniu analizy poziomu wiadomości, umiejętności i funkcjonowania danego ucznia oraz określeniu trudności, na jakie napotykają w pracy z uczniem, będą mogli zaplanować indywidualną ścieżkę edukacyjną bądź edukacyjno-terapeutyczną danego ucznia, uwzględniającą zdiagnozowane (przez samych nauczycieli) potrzeby zarówno w przedszkolu, jak i w szkole oraz uwzględnić zalecenia wynikające z orzeczenia lub opinii wydanej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. O rozpoznaniu u ucznia specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych poinformują dyrektora, który tak jak dotychczas, jest odpowiedzialny za organizację pomocy dla ucznia.